تقریبا در تمامی کشورهای جهان صنعت حمل و نقل به عنوان یکی از صنایع بسیار مهم و مورد توجه شناخته می‌شود. این صنعت را می‌توان به بخش‌های متعددی تقسیم نمود از جمله حمل و نقل جادهای، حمل و نقل دریایی و حمل و نقل هوایی. تنها در صنعت حمل و نقل جادهای بر اساس آمارها و گزارش‌های ارائه شده بیش از ۱٫۸۶۱ میلیارد دلار حجم گردش مالی در سال و در کشورهای عضو OECD وجود دارد؛ این اعداد و ارقام در حالی است که در همین کشورها تعداد شرکت‌های فعال ثبت شده در حوزه حمل و نقل جادهای بیش از ۲٫۶۹۰٫۰۰۰ عدد می‌باشد. در بین کشورهای عضو OECD ایالات متحده با گردش مالی بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار بالاترین میزان گردش مالی را در اختیار دارد
نمودار زیر نشان دهنده میزان درآمد مورد انتظار از صنعت حمل و نقل جادهای در سطح کشورهای OECD و تا سال ۲۰۲۲ می‌باشد.
نمودار ۱: حجم گردش مالی حمل و نقل جاده ای کشورهای عضو OECD
صنعت حمل و نقل در ایران نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و در جایگاه صنایع مهم از لحاظ حجم سرمایه در گردش و تعداد نیروهای شاغل قرار دارد. برخی ارزیابی‌ها نشان می‌دهند که سهم حمل و نقل جادهای در مقایسه با دیگر روش‌های حمل و نقل در ایران به بیش از ۹۰ درصد می‌رسد.
اما همانطور که حمل و نقل جادهای در بین دیگر بخش‌های صنعت حمل و نقل از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد، صنعت خودرو نیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زیر‌بخش‌های صنعت حمل و نقل جادهای می‌باشد. این صنعت در کاربری‌های مختلف اعم از کاربرد‌های تجاری و شخصی خودرو به عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع حال حاضر در دنیا از ابعاد مختلفی مانند حجم گردش مالی در صنعت خودرو، تعداد مشاغل در صنعت خودرو، فناوری‌های در حال توسعه صنعت خودرو و … قرار دارد که در ادامه مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
صنعت خودرو (Automotive Industry)
بررسی اعداد و ارقام بازارهای جهانی صنعت خودرو
بدون شک صنعت خودرو از مهم‌ترین صنایع فعال در عرصه جهانی به شمار می‌رود و در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران به عنوان یکی از صنایع بسیار تاثیرگذار و حائز اهمیت شناخته می‌شود. برخی از مهم‌ترین دلایلی که می‌توان در اهمیت این صنعت برشمرد عبارتند از:
- ارتباط مستقیم به کیفیت زندگی و سطح رضایت عموم جامعه
- توسعه فناوری‌های رادیکال در راستای توسعه و بهبود این صنعت
- حجم تولید و گردش مالی بسیار بالای صنعت
- وجود تحریم‌های صنعت خودرو در برابر ایران
گرچه آمارها و ارقام متفاوتی از میزان گردش مالی صنعت خودرو در سطح جهانی ارائه می‌گردد اما می‌توان گفت که یکی از مهم‌ترین اشتراکات در بین این گزارش‌ها اشاره به حجم بسیار بالای گردش مالی صنعت خودرو می‌باشد. بر اساس آمار ارائه شده یکی از معتبرترین مجموعه‌های تحلیل صنعت، حجم گردش مالی صنعت خودرو در سال ۲۰۱۷ تنها برای کشورهای عضو OECD بیش از ۳ هزار و ۳۹۵ میلیارد دلار بوده است که کشور آمریکا با در اختیار داشتن بیش از ۱٫۲۵۳ میلیارد دلار بزرگترین کشور عضو OECD از لحاظ حجم گردش مالی در صنعت خودرو بوده است. لازم به ذکر است که این آمار تنها متعلق به کشورهای عضو OECD بوده و در نتیجه شامل یکی از بزرگترین بازارهای خودرو در دنیا یعنی بازار کشور چین نمی‌باشد.
فروش خودروهای تولید شده در این صنعت همواره مورد توجه بسیاری از تحلیلگران بوده و به دلایلی که پیشتر در اهمیت این صنعت ذکر گردید تعداد بسیاری از شرکت‌های بزرگ در سطح بین‌المللی اقدام به تولید خودروهایی با کاربری شخصی و تجاری نموده و هر ساله به بازار عرضه می‌نمایند. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۷ تعداد خودروهای شخصی به فروش رفته در سطح بین‌المللی به بیش از هفتاد و نه میلیون دستگاه رسید که بزرگترین بازار در سطح جهانی متعلق به کشور چین و پس از آن متعلق به آمریکا بوده است. بر اساس آمار و ارقام ارائه شده ترتیب بزرگترین بازارهای فروش خودرو در دنیا عبارتند از:
- چین
- آمریکا
- اروپا
- هند
- برزیل
- روسیه
گرچه در لیست اروپا کشورهای بزرگی از لحاظ میزان فروش خودرو مانند آلمان و فرانسه قرار دارند اما نکته مورد توجه در افزایش فروش خودرو در برخی بازارهای به نسبت نوظهور است. جایی که کشورهایی مانند برزیل با ۹٫۴ درصد رشد، هند با ۲ درصد رشد و کشور روسیه با ۱۱٫۹ درصد رشد در مسیر افزایش فروش خودرو و توسعه حجم بازار خود قرار دارند.
لازم به ذکر است که مسیر رو به رشد فروش خودرو در سطح جهانی در سال ۲۰۱۸ نیز ادامه داشته و تعداد خودروهای فروش رفته در سال ۲۰۱۸ به بیش از هشتاد میلیون دستگاه رسید. نمودار زیر نشان دهنده تعداد خوروهای فروش رفته در سطح جهانی در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۸ میلادی می‌باشد.
نمودار ۲: تعداد خودروهای فروش رفته در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۸ در دنیا
بررسی‌ها نشان می‌دهند که فروش خودرو در فاصله سال‌های ۲۰۰۸ الی ۲۰۱۶ در کشورهای هند و اندونزی رشد داشته است؛ تحلیل مشارکت‌های صورت گرفته بین شرکت‌های تولید کننده خودرو در دنیا نشان می‌دهد که بخش مهمی از بازار هدف این شرکت‌ها به کشورهای حوزه آسه‌آن (Asean) متوجه می‌باشد.
- صنعت خودرو در ایران
همچون بسیاری دیگر از کشورهای جهان در ایران نیز صنعت خودرو از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است بطوریکه اثرگذاری آن در سازوکارهای سیاستی و اجتماعی کشور نیز تاثیر چشمگیر دارد. در برخی از آمارها سهم صنعت خودرو سازی در تولید ناخالص ملی برابر با ۳٫۵ الی ۴ درصد، سهم خودروسازی در بخش صنعت معادل ۱۸ الی ۲۰ درصد و سهم خودرو سازی در توسعه اشتغال در بخش صنعتی کشور در حدود ۱۲ درصد عنوان شده است.
پیشرفت صنعت خودروسازی در کشور نیز در طول سال‌های پس از انقلاب بسیار چشمگیر بوده است. آمارهای ارائه شده نشان می‌دهند که تعداد خودروهای تولید شده در کشور در سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی بین ۱۶۰ تا ۱۷۰ هزار دستگاه (مونتاژ) بوده و میزان تولید خودرو در ایران در سال‌های اخیر در حدود یک میلیون و ششصد هزار دستگاه می‌باشد. تعداد قطعه سازان ثبت شده در ایران بیش از ۱۳۰۰ مجموعه می‌باشد که البته انتظار می‌رود از این تعداد در حدود ۷۰۰ الی ۸۰۰ مجموعه فعال مشغول به کار باشند. در زمینه رشته‌های تحصیلی دانشگاهی مرتبط با صنعت خورو نیز برآوردها نشان می‌دهند که بین ۵۰ الی ۶۰ رشته تحصیلی آکادمیک مرتبط با صنعت خودرو در کشور وجود داشته باشد.
در بخش های بعد به تحولات سال‌های اخیر و آتی و انقلاب های پیشِ‌رو در صنعت حمل و نقل جادهای خواهیم پرداخت.
پر بی‌راه نیست اگر تحولات صنعت حمل و نقل و خودرو یعنی مواردی نظیر ورود مدل‌های جدید کسب و کار در خدمات، اتصال‌پذیری خودروها، الکتریکی سازی خودروها، خودروهای خودران، تولید داده خودروها و … را در کنار یکدیگر در نظر بگیریم بتوان گفت کمتر زمانی در تاریخ این حجم از تغییرات رادیکال در صنعت خودرو در حال وقوع بوده است.
در چنین فضایی برای سازمان‌ها نیاز به برآوردها و بررسی‌های دقیق جهت اتخاذ تصمیمات بهینه بیش از پیش احساس می‌گردد؛ تصمیماتی که می‌توانند در راستای آینده پژوهی، تنظیم ساختار سازمانی و نیروی انسانی سازمان، مطالعات امکان‌سنجی سرمایه‌گذاری و توسعه سبدها و مدل‌های سرمایه‌گذاری اقتصادی، تدوین نقشه‌راه، مطالعات بازار و فناوری، پیاده‌سازی مدیریت فناوری، پیاده‌سازی مدیریت فرآیندهای سازمانی، نظام ارزیابی عملکرد، مدیریت ریسک‌های سازمانی و … باشد. در این راستا مجموعه رهپویان دانش و فناوری فرا به عنوان دبیرخانه برنامه آینده نگاری علم و فناری در صنعت حمل و نقل جادهای این آمادگی را دارد تا در مجموعه فعالیت‌های مذکور در کنار مدیریت سازمان‌ها اقدام به ارائه خدمات مشاوره نماید.
