بعد از کرونا چه اتفاقی در اقتصاد و جامعه ایرانی می افتد؟ این نکته مهمی است و تحلیل های مختلفی پیرامون آن می توان بیان نمود. بسیاری از افراد از وضعیت بد بوجود آمده و شرایط بحرانی اقتصاد و … می گویند اما در این میان می توان نگاه فرصت محوری به این موضوع نیز داشت. اگر ایران در مبارزه با کرونا شکست بخورد و اوضاع از دست کشور خارج شود که شواهد نشان می دهد ان شا ا… با لطف خدا و همراهی مردم و مسئولان نمی شود که هیچ. اما اگر اوضاع کنترل شود و طبق گزارشها در اواخر اردیبهشت یا پایان ماه رمضان بر این مساله فائق بیاییم چه می شود.
اول در سطح جامعه
می دانیم که در سالهای اخیر با کاهش اعتماد اجتماعی روبرو هستیم به ویژه در شهرهای بزرگ. آمار مشارکت انتخابات مجلس بیانگر این موضوع است. این کاهش شدید سطح اعتماد اجتماعی سه ضلع اصلی داشت الف- اتفاقات تلخ و برخی بی تدبیری ها ب- تحریم های شدید آمریکا و ج- تبلیغات وسیع رسانه ای ضد ایران که به نظر من در تاریخ بی نظیر است. اما اگر ایران از این بحران کرونا موفق خارج شود چه می شود. اولا مردم اندکی به تدبیرهای سالهای گذشته کشور اعتماد بیشتری خواهند کرد. به هر حال سرمایه گذاری 40 ساله و به ویژه 6 ساله اخیر در بخش بهداشت و درمان ایران در دنیا بی نظیر نباشد کم نظیر است. یا کمک های گسترده به شکل گیری شرکت های دانش بنیان که مفصلا درباره آن صحبت خواهیم کرد. دوم فروریختن ظاهر زیبا و فریبنده رسانه های بین المللی است .آنقدر این آش شور شده است که خود این رسانه ها مانده اند چه کنند. به عنوان مثال، بی بی سی در اسفندماه تیتر زد ایران دومین قتلگاه کرونا. اما پس از همه گیر شدن این بحران در ایالات متحده امریکا و بریتانیا سخنی شنیده نمی شد. یا گفتند مسئولین ایرانی که خود کرونا گرفته اند چگونه به مردم کمک می کنند؟. اما پس از اینکه نخست وزیر و وزیر بهداشت بریتانیا کرونا گرفتند، گویی هیچ اتفاقی نیفتاده است. سوم مردم کمی اعتماد به نفس می گیرند و احساس غرور ملی تقویت می شود که بله ما ایرانیها با وجود تحریم ها هیچ وقت با مشکلات کشورهای پیشرفته مواجه نشدیم. این مساله بسیار کلیدی برای افزایش نرخ مشارکت و سرمایه گذاری مردم در کشور است. این مساله به وضوح در میان دانشجویان و نخبگان دیده می شود.
دوم در سطح اقتصادی با تاکید بر اقتصاد دانش بنیان
به صورت سنتی ایرانیها یک احساس خود کم بینی صنعتی و بدبینی به واحدهای صنعتی و محصولات ایرانی داشته اند که این خود بحث مفصلی دارد. اما اکنون چه اتفاقی افتاد. ایران تحریم است . دنیا خود درگیر کمبود اقلام اساسی مبارزه با کرونا شامل ماسک ، مواد ضدعفونی و ونتیلاتور و کیت تشخیص است. امریکا به اروپا و کانادا تجهیزات نمی دهد ما که تکلیفمان مشخص است. چه شد؟ حاصل سرمایه گذاری بیش از 15 ساله کشور بر دانش و تخصص یک تعداد جوان شد تولید دستگاه ونتیلاتور به تعداد 30 عدد در مشهد در یک شرکت دانش بنیان (دقت کنید هر دستگاه ونتیلاتور یعنی تبدیل یک تخت عادی به آی سی یو)، تولید کیت تشخیصی در شرکت دانش بنیان در تهران (در هفته های اول ما فقط روزانه 2هزار کیت داشتیم. الان شرکت های داخلی روزانه 10 هزار کیت تولید می کنند) و تولید سایر اقلام. امروز بسیار در میان مردم کوچه و بازار می شنوید که می گویند افرین به شرکت های دانش بنیان. این یک سرمایه فوق العاده برای این شرکت ها و این اقتصاد ایجاد کرد. نه تنها غرور ملی ایجاد کرد که مردم باور می کنند که می توان با دنیا رقابت کرد. این فرصت بی نظیری است برای همه به ویژه دانشگاه ها.
سوم در سطح بنگاه های اقتصادی
کرونا شرکت های ایرانی را به زور انداخت در عصر دیجیتال. دنیای بعد کرونا مثل قبل نیست. چند مثال امروز همه شرکت ها شروع به راه اندازی زیرساخت های دیجیتال خود کرده اند. جالب است بدانید به عنوان مثال بالای 80 درصد از شرکت های مرکز رشد دانشگاه علامه طباطبائی زیرساخت های دیجیتال را برای انجام فعالیت های خود و تعامل با مشتریان فعال کرده اند. این ظرفیت همراه با تجربه اجباری مشتریان یک تحول فوق العادست. مثال دوم دانشگاه ها است سالها فشار بر استفاده از ظرفیت خدمات آنلاین به اندازه این یک ماه کارایی نداشته است. این یعنی بعد از کرونا فقط آنهایی می مانند که روزآمد هستند و بهره ورتر. حال می خواهد آن کسب و کار یک بنگاه اقتصادی باشد یا یک مرکز آموزشی.
به امید آینده ای بهتر
نویسنده: محمد نقی زاده
