تدوین نقشه راه

یکی از چالش‎­های مدیریت فناوری ونوآوری، تدوین فرایندها و نظام­هایی اثربخش برای اطمینان یافتن از این است که سرمایه­‎گذاری­های فناورانه با نیازهای امروز و فردای جامعه و کشور همراستا و هماهنگ باشد. در این راستا ضروری است اثر تغییرات فناوری­‎ها و کاربردها نیز در قالب تهدیدها و فرصت­های بالقوه نظیر پیدایش فناوری­‎ها و کاربردهای جدید مشخص شوند. با افزایش هزینه، پیچیدگی و نرخ تغییرات فناوری و نیز جهانی شدن رقابت و منابع فناوری، این مباحث بیش از پیش اهمیت می­یابد.

پیچیدگی نظام­‎ها، عدم قطعیت بازارهای آینده و پیشرفت­‎های فناورانه، نیاز به همراستاسازی تفکر با عمل و همسوسازی سازمان­‎های دخیل در نوآوری همگی موجب شده‎­اند که مدیریت راهبردی فناوری، بسیار چالش‎­برانگیز بوده و چارچوب­‎ها، تکنیک­ها و فرایندهایی برای پشتیبانی از آن توسعه یابد. برخی از این روش­ها عبارتند از : ارزیابی پرتفوی، برنامه‎­ریزی سناریو، گشترش کارکردهای کیفیت، تحلیل زنجیزه ارزش و نقشه راه فناوری.

در دهه گذشته، توجه و علاقه نسبت به تدوین نقشه راه هم در سطح بنگاه­‎ها و هم در سطح شبکه­‎ها ( نظیر دولت­ها، شرکت­های تجاری و برنامه­های پژوهشی مشترک) به طور قابل توجه‎ای بیشتر شده است. این افزایش توجه به ترسیم نقشه‎­راه، در سایه طبیعت انعطاف­‎پذیر این رویکرد که اجازه میدهد طیف گسترده­ای از اهداف در نظر گرفته شوند، قابلیت آن به عنوان سازوکاری یکپارچه برای برخورد با مباحث پیچیده و غیرقطعی راهبردی، تمرکز آن بر تصمیم­گیری و اجرا و شاید مهم­تر از همه، در سایه قدرت این رویکرد در کمک به ایجاد تعاملات و وحدت نظر، به دست آمده است.

اگرچه نقشه را‎‎ه‎­ها برای طیف گسترده­ای از اهداف استفاده می­شوند و شکل­‎های مختلفی به خود می­‎گیرند، هدف اصلی آن­ها عموماً ایجاد نوعی دید سطح بالا، ترکیبی و یکپارچه از راهبرد، در قالب یک نمودار یا جدول، به عنوان نقطه کانونی یک نقشه راهبردی، یک مورد کسب ­و کار، یک سند و یا یک ارائه است.

باهم تغییر ایجاد می‎کنیم.

 

اهداف مختلفی که تدوین نقشه راه می­‎تواند محقق سازد عبارتند از:

  • همسوسازی راهبرد تجاری و فنی و تسهیل یکپارچه­‎سازی فناوری جدید با کسب و کار
  • شناسایی فرصت­های تجاری جدید برای فناوری مورد استفاده یا مطالعه، ارزیابی و برنامه‎­ریزی فرصت­های نوآوری
  • بازاریابی و توسعه فناوری، یافتن شکاف‎­های کلیدی بازار یا دانش فنی؛ و سازماندهی بازار، هوشمندی رقابتی و فناوری به عنوان ورودی برنامه‎­ریزی راهبردی
  • هم‎راستا کردن راهبرد سازمان درگیر در زنجیره­ی تأمین، سرمایه­گذاری­های مشترک، ادغام­ها، تملک­ها و همکاری­ها
  • پشتیبانی از ارتباطات و همکاری­های درون کسب­وکار و ایجاد شبکه­ها و تیم­ها
  • پشتیبانی از راهبرد شرکت و فرایندهای برنامه­ریزی، پشتیبانی و تخصیص منابغ
  • ایجاد چارچوب یکپارچه برای برنامه­ریزی سطح بالا، کنترل و مدیریت عملکرد و طراحی و هماهنگی برنامه­های پیچیده

برای رسیدن به اهدف فوق الذکر، شرکت رهپویان دانش و فناوری فرا، تلاش دارد تا با استفاده جعبه ابزاری یکپارچه، به مشتریان خود خدمت رسانی نماید. از این رو گام های زیر را برای تدوین نقشه راه فناوری ونوآوری در نظر گرفته است.

گام اول: تعیین اهداف، محدود و خروجی­های مورد انتظار

در این گام اهداف و خروجی­های مورد انتظار از رهنگاشت و نقشه راه فناوری مشخص می گردد و بر این اساس برنامه شکست کار تا انتهای تدوین نقشه راه تدوین خواهد شد. برای هر یک از بخش اقدامات اجرایی و نحوه انجام آن ها به تایید مشتری خدمت مشاوره تدوین نقشه راه فناوری خواهد رسید.

گام دوم: تدوین چارچوب، ابزارها و فرم­های تدوین نقشه راه

تدوین نقشه راه فناوری ابزارها و روش های مختلفی دارد که بر اساس نیازها و الزامات کلیدی فناوری، صنعت و بنگاه، نوع رهنگاشت فناوری مشخص خواهد شد و بر همین اساس ابزارهای مورد نظر شناسایی و تغییرات لازم با توجه به شرایط پروژه در آن ها ایجاد خواهد شد. در نهایت روایی و کارایی ابزارها و روش بررسی و سنجیده می­شود تا از حصول نتایج مورد انتظار اطمینان حاصل شود.

گام سوم: تحلیل پیشران ها، روندها و بازار

در این بخش برای دستیابی به نتایج یکپارچه و رسیدن به اهداف کلان حوزه فناوری در بنگاه یا کشور، ابتدا اسناد بالادستی بررسی می­شوند و الزامات و انتظارات ذینفعان از آن­ها مشخص می­گردد. با توجه به حوزه فناوری پیشران­ها و روندهای اصلی تآثیرگذار بر آینده صنعت و فناوری در حوزه مورد نظر شناسایی می شوند و روندهای کلان اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فناورانه تحلیل خواهند شد. در نهایت نیز محیط کسب وکار و بازار از طریق بررسی آمارهای ملی و بین­المللی و ترازیابی، بهینه کاوی یا benchmarking رقبا تحلیل خواهد شد.

گام چهارم: تحلیل محصولات وکارکردهای دارای اولویت

در این مرحله توانمندی­های موجود ارزیابی و تحلیل می­شوند و جذابیت فناوری­های مختلف، کارکرد و بازار هرکدام شناسایی و بررسی می شوند. بر همین اساس سبد محصولات، خدمات و کارکردهای دارای اولویت شناسایی می شوند و برنامه زمان بندی توسعه محصولات، خدمات و کارکردهای دارای اولویت شناسایی خواهد شد.

گام پنجم: تحلیل وضعیت فناوری­های دارای اولویت

با توجه به کارکردها یا محصولات شناسایی شده، فناوری­ها و قابلیت­های کلیدی باید شناسایی شوند تا در مسیر رسیدن به آن کارکرد، شرایط و بستر مناسب فراهم گردد. از این رو و با توجه به جایگاه فناوری در ماتریس جذابیت و توانمندی برنامه زمانبندی و ضرورت دستیابی به فناوری مشخص خواهد شد تا در انتها گروه بندی و خوشه بندی فناوری ها در مسیر رسیدن به اهداف بنگاه یا کشور مشخص گردد.

گام ششم: تعیین پروژه های اکتساب و برنامه اجرایی

بعد از شناسایی فناوری­ها و مشخص شدن مسیر رسیدن به آن، چارچوب انتخاب روش­های اکتساب فناوری مشخص خواهد شد و فناوری­ها و نوع اکتساب آن ها مشخص خواهد شد. در این گام برنامه کلان اکتساب فناوری های دارای اولویت تدوین خواهد شد. در این برنامه انواع همکاری ها ازجمله تحقیق و توسعه، خرید فناوری، تحقیقات مشترک، سرمایه گذاری مشترک و سایر موارد به دقت بررسی و متناسب با شرایط هر فناوری، راهکار مناسب آن توصیه خواهد شد.

گام هفتم: تحلیل و تعیین توانمندسازهای لازم برای پیشبرد نقشه راه

یکی از عوامل مهم در تحقق اهداف و برنامه­های نقشه راه فناوری، رسیدن به توانمندسازهایی است که بستر توسعه و اکتساب فناوری را فراهم می نمایند. از این رو برای هر یک از فناوری­ها توانمندسازها تعیین خواهند شد و برنامه­های زمانبدی آماده سازی و اجرای هر توانمندساز مشخص می گردد.

گام هشتم: تعیین منابع و زیرساخت­های مورد نیاز

لایه انتهایی نقشه راه، منابع و زیرساخت هایی هستند که در طول مسیر نقشه راه باید اختصاص یابند و موجب تحقق توانمندسازها و فناوری­ها خواهند شد. بر این اساس منابع و زیرساخت های لازم تعیین خواهند شد و برنامه اکتساب و تأمین آن­­ها تدوین خواهد شد.

گام نهم: نهایی سازی نقشه راه

در این گام با جمع آوری نقطه نظرات فنی و برگزاری پنل­های خبرگان، نقشه راه نهایی شده و روش اجرایی، به همراه دستورالعمل پایش و کنترل نقشه راه تدوین می شوند و کارگاه­های آموزشی برای بازیگران اصلی برگزار می­گردد تا در حین اجرای نقشه راه با حداقل موانع روبه رو شوند.