آینده نگاری فناوری
آينده نگاري عبارت است از تلاشي نظام مند براي نگاه به آيندة بلندمدت در حوزههاي دانش، فناوري، اقتصاد، محيط زيست وجامعه كه با هدف شناسايي فناوريهاي نوظهور و تعيين آن دسته از بخش هايي كه سرمايهگذاري در آنها احتمال سوددهي اقتصادي و اجتماعي بيشتري دارد، انجام مي شود. در واقع شرکت فرا به دنبال رویکردهایی خواهد بود که منجر به استفاده بهینه از منابع موجود در راه رسیدن آینده خواهند شد. تلاش می شود تا در حوزه ی مورد نظر آمادگی لازم جهت روبه رو شدن با واقعیت های آینده محیا گردد و با تجزیه و تحلیل روندها و الگوها بستر مناسب جهت برنامه ریزی فراهم گردد.
در این گام تلاش می شود تا تصویری کلان از وضع موجود ترسیم گردد. بررسی وضع موجود در این مطالعه از طریق شناسایی عوامل کلیدی و شاخصهای کلان توسعه فناوری انجام میشود. عوامل کلیدی تاثیرگذار، عواملی هستند که بر وضعیت (موفقیتها و شکستهاي) حوزه مورد نظر تاثیرگذار هستند و احتمالا برآورد میشود که هم چنان تاثیرگذار خواهند بود. این عوامل بیواسطه بر آیندهی این حوزه تاثیر میگذارند.
پیشرانها به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر آیندهی توسعة حوزه فناوری تاثیر میگذارند و نیروهایی هستند که عمدتا خارج از کنترل حوزه موردنظر هستند. نکتهای که در این بین وجود دارد آن است که این پیشرانها بر یکدیگر و همچنین بر عوامل کلیدی تاثیراتی دارند. به این ترتیب ممکن است یک پیشران از طریق تاثیرات غیرمستقیم، تاثیرات خود را تشدید کند.. پیشرانها محتوای هنجاری ندارند و به منظور اکتشاف وضعیت آینده به کار میرود
ترازیابیرقبا فرآیند اندازهگیری محصولات، خدمات و فرآیندها در مقایسه با قویترین رقبا یا آنهایی است كه به عنوان رهبران جهانی در زمینه كاری خود شهرت یافتهاند. ترازیابی به عنوان يك شيوه موثر براي تشويق تغييرات اثربخش ارائه ميشود كه اين امر از طريق فراگيري تجارب موفقيتآميز ديگران و دريافت تاثيرات خوب از آن يادگيري، صورت مي گيرد.
به موازات فعالیتهایی که به منظور شناسایی آیندههای بدیل باورپذیر انجام میشود لازم است تا سیاستها و راهبردهای مختلف توسعة صنعت مورد نظر نیز شناسایی شود. به همین دلیل ضروری است تا اسناد تهیه شده در بالادست شناسایی شوند که در هر یک از این اسناد مجموعهای از راهبردها تدوین شده است.
در این گام با توجه به مطالعات انجام یافته در گامهای قبلی و به منظور نظرخواهی و مشورت با تعداد بیشتری از خبرگان از بخشهای دانشگاهی، صنعتی و سیاستگذاری به مصاحبه پرداخته و تلاش میشود تا دیدگاهها و بینشهای راهبردی آنها در خصوص آینده صنعت استخراج شود.
سناریوها اشاره به آیندههای باورپذیر و بدیل پیش رو دارد. به منظور سناریونگاری لازم است تا گامهای مختلفی طی شود. این گامها بر اساس رویکردهای مختلف متفاوتند. متخصصین فرا با استفاده از فهرست عدمقطعیتهایی که در گام پیشینبه دست آمده و انتخاب شده، بر اساس دو معیار اهمیت و عمیق بودن عدمقطعیت آن دسته از عدمقطعیتهایی که دارای دو ویژگی زیر هستند شناسایی شوند:
• دارای عدمقطعیت عمیق باشند.
• از اهمیت بالایی برای آیندة موضوع مورد مطالعه برخوردار باشند.
در برنامهریزی پابرجا، میزان پابرجا بودن و پایدار بودن راهبردها و سیاستها در وضعیتها (سناریوهای) مختلف آینده شناسایی میشود. به این منظور برای تهیهی یک تونل باد (که شرایط شبیهسازی شده از آینده را آشکار میکند) از سناریوهای به دست آمده از گام 6 استفاده میشود. این سناریوهای مختلف به مثابهی حالتهای گوناگون از آینده دانسته میشود و در نتیجه مجموع این سناریوها، کل تونل باد را تشکیل میدهد. از سویی دیگر لازم است راهبردها و سیاستهای مختلف نیز در هر یک از سناریوها به آزمون کشیده شود. این راهبردها و سیاستها از گام 4 به دست میآیند.
خروجی اصلی این گام فهرستی از راهبردها و سیاستهای پابرجا در توسعة صنعت مورد نظر، به همراه میزان شکستپذیری هر یک از آنها است. میزان شکستپذیری به عنوان معیاری برای مناسب بودن آن راهبرد یا سیاستها در توسعة آن فناوری در سالهای آینده است. به عبارت دیگر راهبردها با محک آینده و نه اکنون، رتبهبندی میشوند. برنامهریزی پابرجا به عنوان یکی از ابزارهای پسابرنامهریزی، این امکان را در اختیار تدوینکنندگان برنامهها قرار میدهد، که راهبردها و سیاستهایی را که صرفنظر از وضعیت آینده پابرجا هستند، شناسایی کنند و بدین ترتیب ریسک برنامهریزی کاهش یابد.
برنامهريزی فرضپایه را باید ابزاری دانست که «پس از» برنامهريزی بهکار ميرود. در واقع باید پیشاپیش یک برنامه تدوین شده باشد تا بتوان فرضهای مهم با عدم قطعیتبالای آن را شناسايی کرد. مشخصا قصد اصلی این است که ریسکهای ناشی از فرضها، بهتر مدیریت شوند
سیاستها، راهبردها و برنامههای ملی توسعه ی صنعت مورد نظر
در این گام موارد زیر توسط مشاوران و متخصصین شرکت فرا نهایی می گردد.
• تصحیح سیاستها، راهبردها و برنامهها بر اساس شرایط آینده
• شناسایی حفرههای راهبردی
• تحلیل جذابیت و توانمندی چشمانداز در سناریوهای مختلف
